Om de duurzaamheidsinspanningen van de zuivelsector in kaart te brengen en de melkveehouders te sensibiliseren rond duurzaamheid, vindt er al sinds 2012 overleg plaats tussen de landbouworganisaties en de zuivelindustrie. Naar aanleiding hiervan werd in 2014 het sectorbrede duurzaamheidsprogramma over de hele zuivelketen in België uitgerold. Bovenop het monitoren van deze inspanningen, krijgen alle betrokkenen ook een benchmark waardoor ze aangemoedigd worden om nog meer vooruitgang te boeken.
In de hele zuivelketen
Door een sectorbreed duurzaamheidsprogramma uit te rollen in de hele zuivelketen, heeft deze monitor een grotere impact op de verduurzaming van de hele zuivelsector. Zo worden de verschillende duurzaamheidsinitiatieven en hun vooruitgang in kaart gebracht op niveau van de melkveehouderij, het transport en de zuivelverwerkende industrie. Elke schakel in de keten draagt zo zijn steentje bij richting nog duurzamere zuivel.
1) Op het melkveebedrijf
Op de boerderij worden ondertussen 42 duurzaamheidsinitiatieven gemonitord sinds 2020. Ervoor waren dit 35 initiatieven. Gemiddeld neemt een melkveehouder 19,9 initiatieven van de 42. De melkveehouder kan zelf bepalen welke initiatieven hij wil toepassen, welke prioriteiten hij stelt of welke maatregelen het best passen bij zijn bedrijf. Deze gezamenlijke aanpak houdt zo rekening met de eigenheid van elk bedrijf. De eerste ronde, oftewel de nulmeting, liep van 2014 tot 2016. In deze periode werden alle melkveehouders bezocht en alle initiatieven in kaart gebracht. De tweede ronde geeft de vooruitgang weer na 3 jaar, want om de 3 jaar wordt een melkveebedrijf sowieso geïnspecteerd door onafhankelijke auditeurs om te kijken of het voldoet aan de eisen van het lastenboek IKM (Integrale Kwaliteitszorg Melk) met betrekking tot de borging van kwaliteit en productiewijze. Deze inspectiebezoeken werden vanaf 2014 uitgebreid met de duurzaamheidsmonitor.
De Duurzaamheidsmonitor wordt momenteel onderworpen aan een grondige upgrade.
2) Tijdens het melktransport
Sinds 2006 worden er jaarlijks gegevens opgevraagd bij 8 zuivelbedrijven die ongeveer 93% van de nationale melkaanvoer vertegenwoordigen. Deze cijfers geven weer hoe de transportsector evolueert op het vlak van aantal kilometers, totaal brandstofverbruik, milieu- vriendelijkheid van de melkophaalwagens (RMO’s), efficiëntie per melkophaalwagen.
Cijfers t.o.v. 2011:
- Er werd 22% minder brandstofverbruik per 1.000 liter melk gebruikt
- Er waren 7% minder melkophaalwagens op de weg te vinden
- 81% van de melkophaalwagens voldoen aan Euronorm 6, wat de strengste norm op vlak van uitstoot is
- 40% van de melkophaling gebeurt 's nachts en in het weekend om het fileleed te verzachten
3) In de zuivelverwerking
De verduurzaming van de zuivelverwerking wordt al sinds 2005 jaarlijks bevraagd bij de zuivelverwerkende bedrijven. In 2019 namen 12 site-locaties deel die meer dan 94% van de nationaal verwerkte melk vertegenwoordigen. Zij leveren cijfermateriaal aan over jaarlijkse productie en verwerkte melk, energie- en waterverbruik, water- recyclage, afvalwater, CO2-emissie, afvalverwerking en productie van groene stroom.
UPDATE DUURZAAMHEIDSMONITOR
De zuivelsector engageert zich om bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen. Als deel van de oplossing willen landbouwers en zuivelverwerkers hun klimaatimpact verder verminderen door het duurzaamheidsprogramma, dat sinds 2014 loopt, een grondige update te geven. Nieuwe initiatieven worden opgevolgd en huidige initiatieven bijgesteld, zodat ze nog beter voldoen aan de steeds sneller veranderende vraag van de maatschappij. De zuivelsector kiest hiermee voor een proactieve participatie aan het klimaatdebat en bevestigt zijn rol binnen een duurzaam voedingssysteem.